Home > Gerenoveerde Ieperse belfortdraak Margriet vliegt terug naar haar staak

Gerenoveerde Ieperse belfortdraak Margriet vliegt terug naar haar staak

Geschreven op 1 december 2021 om 18:34 door Mario De Wilde

Vanaf vanmiddag waakt Margriet de draak opnieuw over de stad Ieper vanop haar gerenoveerde belforttoren. Ze kreeg een grondige restauratie en blinkt van ver in haar gloednieuwe gouden kleed. In haar buik zit een boodschap voor toekomstige Ieperlingen: de ‘Tweet van Margriet’. De restauratie van het belfort verloopt goed: de torenspits is hersteld, de arkeltorentjes herbouwd, sommige belfortbeeldjes zijn vervangen door kattenkopjes en de bouwstenen zijn via een speciaal procedé proper ‘gestoomd’. Ook de windvaan, belfortdraak Margriet én adoptiefdochter van het Yper Museum, is door restauratiebedrijf Metafose mooi opgeblonken.

Het Yper Museum vroeg aan dit bedrijf uit Edegem om een lokale urban legend te checken: zit er al dan niet een boodschap in de buik van de draak? Restaurateur Derek Biront: “Spijtig jullie te moeten teleurstellen, maar neen, er zit niets in de buik van Margriet. We zijn met een kleine camera helemaal tot in de diepste krochten van het beest neergedaald en hebben niets gevonden.”
Tweet van Margriet
Helaas! Maar het Yper Museum vatte meteen het plan op om wél iets mee te sturen voor de toekomst. De ‘Tweet van Margriet’ is een tijdscapsule voor de Ieperlingen van de toekomst. Negentien Ieperlingen deden een voorstel. Een jury weerhield drie inzendingen. De Ieperse bevolking kreeg uiteindelijk het laatste woord. Maar liefst 962 mensen stemden via de website van de stad en het museum, via sociale media of tijdens de Open Werfdagen begin oktober. De tweet van lokaal heemkundige Ivan Vanherpe haalde het. Op 4 oktober 2021 werd deze boodschap in de buik van Margriet gestopt. Dat gebeurde bij de restaurateur die Margriet grondig metalografisch onderzocht en restaureerde. Ook de adelaars van het belfort nam hij grondig onder handen.
Hoe oud is Margriet?
Derek Biront: “Margriet is uit koper gemaakt. Hoofdzakelijk uit rood koper, dat is de zuiverste vorm. Een reeks herstellingen zijn uitgevoerd in geel koper of messing. Ze is eigenlijk een lappendeken. We gaan er van uit dat de plekken waar er veel herstellingen waren de oudste stukken zijn, vermoedelijk uit de zeventiende eeuw. Op basis van de metaalsoort de leeftijd bepalen van de draak, is echter heel moeilijk. Bij organische materialen, zoals hout, kan je via koolstofdatering onderzoeken hoe oud een stuk is. Bij metalen werkt dat niet. Metaal kan je amper dateren. Ik moet vooral goed kijken naar fysieke getuigenissen zoals inscripties van voormalige restaurateurs of onzuiverheden in het metaal om iets over Margriets geschiedenis te weten te komen. We vonden op de staart van Margriet bijvoorbeeld de datum 1877 terug. Deze werd er door M. Amand Dethoor op geplaatst toen hij de draak herstelde. Zo weten we zeker dat een deel van de draak de Eerste Wereldoorlog overleefde, zoals de toenmalige kranten vertellen.”
Historisch onderzoek
De restaurateur is ook op zoek gegaan naar referentiemateriaal bij andere windvanen. Maar er zijn geen honderden belfortdraken in Vlaanderen wat die zoektocht niet heel vruchtbaar maakte.
Derek Biront: “Ook in archieven graven we naar de geschiedenis van zo’n metalen kunstwerk. Of we krijgen input van historici, zoals in Ieper van dr. Hannelore Franck die verbonden is aan het Yper Museum. Die historische informatie leggen we dan samen met de zichtbare ingrepen op de draak. En zo bouwen we een coherent verhaal op.”
Restauratie
In het atelier van Metafose werd Margriet zorgvuldig gedecapeerd. Het bladgoud is laag per laag en met veel geduld afgepeld met een afbijtmiddel. Dat goud is niet waardevol en is ook niet te recupereren. Decaperen maakt dat de restaurateur kan zien waar er structurele restauratie nodig is. Derek Biront: “Bij een restauratie veranderen we het kunstwerk in principe niet. We brengen ze terug naar haar oorspronkelijke staat. Behalve als er onzorgvuldige aanpassingen zijn gebeurd in het recente verleden. Margriet heeft relatief weinig herstellingen nodig en is niet in erbarmelijke staat naar beneden gekomen. De centrale ijzeren as of spil, waarmee de draak via de buik aan de torenspits is vastgemaakt, is echter compleet verroest en gescheurd. Het was tijd dat ze naar beneden kwam of ze donderde effectief van haar staak. Ik maak een nieuwe spil in brons. Ook de klauwen waren opengebarsten. Waar wij nieuwe solderingen met koper aanbrengen, graveren we ook het huidige jaartal. Zo kan men in de toekomst traceren wat we precies hebben gerestaureerd en wanneer. Grote nieuwe stukken metaal in Margriet vervangen en assembleren is niet nodig. De metalen adelaars van het belfort zijn in veel slechtere staat en daar hebben we wel grote stukken van de lijven nieuw moeten maken. Na twee lagen beschermende verf, beleggen we Margriet en de adelaars opnieuw volledig met bladgoud.”
Onze-Lieve-Margriet-Hemelvaart
Margriet is intussen helemaal onderzocht, opgelapt, in een gouden kleed gestopt… en gevuld met een tweet van de huidige Ieperlingen, voor de Ieperlingen van de toekomst. Klaar om opnieuw ‘eelt van tijd’ te kweken om het met de woorden van twitteraar Ivan Vanherpe te zeggen. Voor het Yper Museum was het een waar genoegen om haar exact één jaar te mogen huisvesten en te soigneren. Het museum bouwde een volledig participatieproject uit rond ‘de draak van Ieper’ met een kinderboek, tentoonstelling, etalagewedstrijd, wetenschappelijke artikelenreeks, de Draakademie met leerlingen van dé Academie, de liefdesverklaring van de Draak van Gent en als kers op de taart: de Tweet van Margriet.
Foto © Yper Museum

0 reacties

Wees de eerste die reageert op dit artikel!

Geef een reactie op dit artikel

Velden met een * zijn verplicht in te vullen. E-mailadressen worden nooit gepubliceerd op de website.