Boeiende cartoonexpo over mensenrechten in de Ieperse bibliotheek

In de Ieperse bibliotheek kan je in februari een cartoonexpo bezoeken. Internationale cartoonisten scheppen klaarheid in moeilijke mensenrechtenthema’s zoals persvrijheid, gezondheidszorg, discriminatie en armoede. Ze geven een stem aan allen die dit nodig hebben. Deze reizende expo is een initiatief van de Olense Kartoenale en Amnesty International. De Olense Kartoenale is een jaarlijkse internationale cartoonwedstrijd die zich naar jong en oud, liefhebber en professioneel tekenaar richt. Naast een hoofdprijs is er sinds 2009 in samenwerking met Amnesty International een categorie en bijhorende prijs binnen het thema mensenrechten.

In de tentoonstelling zijn 40 cartoons te zien van cartoonisten uit de hele wereld: Turkije, Roemenië, Frankrijk, Brazilië, Duitsland, Tsjechië, Spanje, Oekraïne, Cuba, Iran, Italië, Polen,…. Ook 8 Belgische cartoons zijn er te zien, van Norbert Van Yperzeele, çois Veldeman, Stefaan Provijn, Luc Vernimmen, Paul Verschaeren en Jan Dufour. De lokale trekkers om deze expo naar Ieper te halen, zijn het Humanistisch Verbond IeperPoperinge, de dienst Vrede en Bibliotheek Ieper.
De vrijheid van meningsuiting
De vrijheid van meningsuiting is neergelegd in artikel 19 van de Universele verklaring van de rechten van de mens (UVRM), artikel 19 van het Internationaal verdrag inzake burgerlijke en politieke rechten (BUPO) en artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Zij omvat het recht om allerlei soorten informatie en ideeën op te zoeken, te ontvangen en te verspreiden, over grenzen heen. De vrijheid van meningsuiting geldt ongeacht het middel waarmee de informatie verspreid wordt, en ongeacht de vorm van de informatie. Zij is dus ook van toepassing op cartoons. Enerzijds dient de vrijheid van meningsuiting de gemeenschap, en beschermt zij de democratie. Denk bijvoorbeeld aan de vrijheid om kritiek te uiten op machthebbers. Anderzijds dient de vrijheid van meningsuiting het individu, en beschermt zij de mogelijkheid tot zelfontplooiing. Denk bijvoorbeeld aan de vrijheid om jezelf uit te drukken door middel van bepaalde uiterlijke kenmerken, zoals kledij en tattoos
Cartoons
Cartoons zijn in principe niet anders dan andere vormen van meningsuiting. Toch verdienen ze bijzondere aandacht. Een cartoon is immers een spotprent, en cartoonisten viseren gewoonlijk gevestigde waarden of ideeën, of vooraanstaande politieke of religieuze figuren. Daarbij hebben ze wat meer speelruimte dan bijvoorbeeld journalisten, omdat een cartoon dingen kan suggereren die niet in woorden neergeschreven kunnen worden zonder openlijk te beledigen of choqueren. Maar ook cartoons kunnen tegen de grenzen van de vrijheid van meningsuiting aanschurken, of deze overschrijden. …
En hun (woelige) geschiedenis
Cartoons hebben altijd een belangrijke rol gespeeld in het uitdagen van politiek en religieus gezag en het aan de kaak stellen van misbruik ervan. Maar ze zijn ook vehikels (geweest) voor het weergeven en versterken van vooroordelen over bepaalde bevolkingsgroepen en religies. Zo waren er in de eerste helft van de 20e eeuw veel cartoons die zwarten of joden stereotyperend en denigrerend afbeeldden; cartoons die we vandaag zonder aarzelen als racistisch of antisemitisch zouden kwalificeren. De vraag stelt zich dan ook in welke mate mogelijks discriminerende cartoons de bescherming van de vrijheid van meningsuiting verdienen.
De expo is gratis te bezoeken tijdens de openingsuren van de bibliotheek van 1 tot en met 26 februari 2022. Een vleugje humor is een goed medicijn in deze sombere coronatijden!