Zaterdag staan alle spots letterlijk en figuurlijk gericht op jarige Kruisstraatmolen in Werken

Kortemark telde ooit 27 molens. De Kruisstraatmolen, in het centrum van Werken, draait intussen alweer dertig jaar op volle toeren. Een mooi moment voor een passend feestje, kortom, en dat staat gepland op zaterdagavond 5 november. In de loop van 1876 werd op het gehucht de Kruisstraat ter hoogte van de hoek van de Vladslostraat en de Steenstraat, op 400 meter ten noordwesten van de kerk van Werken een houten graanwindmolen opgericht. Nauwelijks vier jaar later, in 1880, werd de staakmolen enkele meters verplaatst, verder af van de Steenstraat, naar de huidige standplaats. Op het einde van de Eerste Wereldoorlog werd de op een molenberg gelegen Kruisstraatmolen tijdens het eindoffensief vernietigd. In 1921 verrees op dezelfde locatie opnieuw een windmolen.

Op 14 april 1944 werd de Kruisstraatmolen beschermd als monument, en dit omwille van zijn artistieke, oudheidkundige, historische en esthetische waarde. In 1955-1956 werden door de Gistelse molenbouwer Peel belangrijke herstellingswerken aan de molen uitgevoerd. In 1975 legt André Vandenberghe als laatste beroepsmolenaar de windmolen stil, waardoor het verval de molen geleidelijk overnam. In 1988 kocht de gemeente Kortemark de molen om deze maalvaardig te laten restaureren.
In 1992 werd de Kruisstraatmolen in Werken maalvaardig gerestaureerd. Een snelle rekensom leert ons dus dat dat intussen exact dertig jaar geleden is. Als één van de vier nog intacte molens in onze gemeente is de Kruisstraatmolen in Werken sindsdien meer dan ooit een opvallend baken in het straatbeeld. Een ‘landmark’, zouden ze dat tegenwoordig noemen. Zeker wanneer de wieken door het zwerk klieven kan je er niet naast kijken.

De windmolen met zijn ongeveer 16 meter hoge nok telt in tegenstelling met de meeste standaardmolen drie zolders. De onderste zolder, de graanzolder of zogenaamde ‘hel’, is voorzien van een builmolen en is toegankelijk via de buitentrap en het balkon. De bovenliggende zolder, waarop de molentrap aansluit, doet dienst als meelzolder en is uitgerust met een haverpletter. De bovenste zolder, de steenzolder, telt twee steenkoppels en een graankuiser. Onder de kap steken het vangwiel met 52 kammen met een daarbij aansluitend kamwiel van 12 kammen en een voorwiel van 44 kammen met eveneens een bijhorend kamwiel van 12 kammen. Het gevlucht, dat dit alles aandrijft, bestaat uit geklinknagelde roeden van 25,20 meter.

Gratis drankje en popcorn
Op zaterdagavond 5 november zal je er al evenmin naast kunnen kijken, zelfs niet in het donker. Speciaal voor deze verjaardag wordt de molen dan immers feeëriek en feestelijk verlicht, terwijl er ook een ‘avondmalen’ wordt georganiseerd. De aanwezigen kunnen de molen dan in volle actie bewonderen – als er genoeg wind staat tenminste – én er meteen ook een bezoekje aan brengen. De molen draait van 19.00 uur tot 01.00 uur ’s nachts.
Vrijwilligers van jeugdhuis De Zunne en van Feestcomité Werken zorgen voor een bar, elke aanwezige krijgt een drankje en een zakje popcorn gratis. Want die molenwieken die door de duisternis zoeven, da’s al een beetje cinema op zich…

De organisatie is in handen van Toerisme Kortemark in samenwerking met de verschillende molenaars. De Kruisstraatmolen vind je langs de Steenstraat in het centrum van Werken.