Uitgebreid feestprogramma rond 150 jaar Stijn Streuvels in Avelgem
Op 3 oktober 2021 is het 150 jaar geleden dat schrijver Stijn Streuvels (1871-1969) in Heule het levenslicht zag. Vanuit zijn Lijsternest in Ingooigem zal hij zich ruim 60 jaar lang met hart en ziel wijden aan het schrijverschap. Zijn expressieve taal en universele thema’s maken van Streuvels een schrijver van wereldformaat die tot op vandaag relevant blijft. Dit najaar trekt een stoet van heel diverse activiteiten door de regio om de 150e verjaardag van de meester te vieren en zijn nalatenschap op een frisse en actuele manier onder de aandacht te brengen.
Stijn Streuvels (1871-1969). Een universalist tussen Leie en Schelde
Op 3 oktober 1871 ziet Frank Lateur – alias Stijn Streuvels – het levenslicht in Heule. Als Frank 16 jaar is, verhuist het gezin Lateur naar de bakkerij van zijn nonkels in Avelgem, waar hij eerder al in de leer was gegaan. De postbode – ‘boodje’ zegt Streuvels – brengt om de haverklap bestelde boeken naar de bakkerij in Avelgem, want zijn leeshonger is enorm. Zijn moeder gooit dan met minachting het nieuwe exemplaar op de broodplank en zegt:
Dààr! Ge zult nog uw zinnen steken in al die boeken!
En dat heeft Stijn niet nagelaten. Van verwoed lezer transformeert hij tot schrijver. Gedurende 64 jaar schrijverschap schrijft hij meer dan 50 boeken. Goed voor ruim 6.000 pagina’s. Met zijn mythische figuren, visionaire kracht en taalrijkdom ontpopt hij zich tot een universeel auteur van internationaal niveau. Een evenknie van wereldschrijvers. Hij wint alle mogelijke prijzen in de Nederlandstalige literatuur. Zijn bekendste werken zijn De oogst (1900), Langs de wegen (1902), De vlaschaard (1907), Het leven en de dood in de ast (1926), en De teleurgang van de Waterhoek (1927).
In 1905 neemt Stijn Streuvels zijn intrek in het Lijsternest in Ingooigem en stopt met de bakkerij. Enkele jaren later wordt zijn landhuis uitgebreid met een smalle schrijfkamer en een panoramisch venster dat uitkijkt op de zacht glooiende velden tussen Leie en Schelde. Streuvels is verknocht aan het landschap en zijn bewoners. Zijn grote kracht is dat hij in een uitermate levendige taal deze vertrouwde omgeving op een doordringende wijze weet te portretteren en er universele thema’s op projecteert.
Op 15 augustus 1969 overlijdt Stijn Streuvels in zijn werkkamer met het grote raam. 150 jaar na zijn geboorte inspireren het Lijsternest en Streuvels’ erfenis nog steeds bezoekers, residenten, schrijvers en kunstenaars.
Vijf klassiekers van Streuvels heruitgegeven
Ter gelegenheid van de 150e verjaardag van de meester heeft Lannoo 5 klassiekers van Streuvels opnieuw uitgegeven.
Het betreft:
• De teleurgang van de waterhoek
• De vlaschaard
• Het leven en de dood in de ast
• De blijde dag
• Langs de wegen
Verkrijgbaar vanaf 15 juni 2021. Meer info op https://www.lannoo.be/nl/stijn-streuvels-0
Streuvels in het straatbeeld…
Luk Lazeure becijferde dat er 74 straten, lanen, pleinen… naar Stijn Streuvels zijn vernoemd. Nog voor Streuvels overleed in 1969 waren er al een 20-tal lanen en straten aan Streuvels gewijd! Dit is zeer opvallend, omdat bijna altijd alleen overledenen een straatnaam krijgen. In Nederland waren er ook al héél vroeg 2 straten met zijn naam. Er zijn in Vlaanderen 37 Stijn Streuvelslanen en 33 Stijn Streuvelsstraten.
Stijn Streuvelslanen komen voor in de volgende (deel)gemeenten: Aartselaar, Afsnee (Gent), Avelgem, Baal (Tremelo), Belsele (Sint-Niklaas), Brecht, Deerlijk, De Pinte, Eppegem (Zemst), Haasdonk (Beveren), Heule (Kortrijk), Hever (Boortmeerbeek), Hoeilaart, Hoeselt, Kampenhout, Kapelle-op-den-Bos, Kemzeke (Stekene), Kessel-Lo (Leuven), Lier, Ledegem, Lichtervelde, Lint, Malle, Menen, Moorsele (Wevelgem), Oostende, Sint-Pieters-Leeuw, Overijse, Petegem (Deinze), Reet (Rumst), Sint-Denijs-Westrem (Gent), Sterrebeek (Zaventem), Tervuren, Torhout, Vlissegem (De Haan), Wemmel en Zoersel.
Stijn Streuvelsstraten liggen in volgende (deel)gemeenten: Beernem, Beerse, Brugge, Burcht (Zwijndrecht), Daknam (Lokeren), Diegem (Machelen), Eernegem (Ichtegem), Eisden (Maasmechelen), Eke (Nazareth), Emelgem (Izegem), Erembodegem (Aalst), Heestert (Zwevegem), Ingooigem (Anzegem), KRAAINEM?, Lanaken, Lommel, Meulebeke, Ooigem (Wielsbeke), Oostduinkerke (Koksijde), Oostkamp, Oudenaarde, Paal (Beringen), Ronse, Rumbeke (Roeselare), Schelle, Stasegem (Harelbeke), Tervuren, Vilvoorde, Voortkapel (Westerlo), Waregem, Welle (Denderleeuw), Wilskerke (Middelkerke), Zedelgem en Zele.
In Ramskapelle (Knokke-Heist) is er een Stijn Streuvelsplein, in Vlamertinge (Ieper) een Streuvelswijk. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is er in Evere en in Schaarbeek een Stijn Streuvelsstraat-Rue Stijn Streuvels en in Wezembeek-Oppem een Stijn Streuvelsoord-Clos Stijn Streuvels.
EXPO
Letterenhuis
Het Letterenhuis bewaart ook het ruime fotoarchief van Stijn Streuvels, een collectie van enkele duizenden negatieven en afdrukken. Met de tentoonstelling Ogen die kijken wordt een selectie uit deze unieke verzameling voor het eerst uitgelicht. Uniek is de verzameling niet alleen omdat ze een levensloop en een tijdperk van (haast) een eeuw documenteert, maar vooral omdat ze laat zien hoe Streuvels precies keek. In de expo laten de curatoren de bezoeker dan ook de eigenzinnige blikrichtingen van Streuvels volgen. Steeds weer worden zijn ogen naar dezelfde “omstaande dingen” (zoals hij ze zelf noemde) getrokken: het gaat daarbij om bustes en paden, plekken en processies, dieren en vooral mensen. Niet het minst focust hij zich op zijn familie en zichzelf, waardoor de fotografische collectie een bijzonder intieme inkijk in zijn woon- en werkomgeving (Het Lijsternest) biedt. Tegelijk trekt Streuvels er ook steeds weer op uit en is de camera een medium om het ‘andere’ vast te leggen: ‘andere’ omgevingen, maar ook mensen. Van cruciaal belang is hier Streuvels’ Palestinareis in 1935. De expo besteedt bijzondere aandacht aan deze rondreis in het Middellandse Zeegebied, waarin zijn manier van kijken op de proef werd gesteld. Ook hier laat de tentoonstelling zien hoe zijn ogen toch steeds weer naar dezelfde elementen getrokken werden, en hoe hij die in steeds weer nieuwe constellaties vastlegde.
Curatoren Arne De Winde en Lieven Van Speybroeck over de tentoonstelling:
“Als de expo iets wil tonen, dan is het wel dat Streuvels een speelvogel was. Wat uit de foto’s spreekt, is namelijk het plezier van het kijken – maar ook van het klooien. De camera is Streuvels’ speeltuig, waarmee hij vaak schalks en spitsvondig omspringt. Ook de expositie zelf is een speelveld, waarin de bezoeker uitgenodigd wordt om verbanden te leggen, niet alleen tussen beelden onderling, maar ook tussen beelden en teksten. De bezoeker ontdekt zo ook de nauwe samenhang tussen Streuvels’ literair schrijven en fotografisch capteren.”
Praktisch
• Letterenhuis, Minderbroedersstraat 22, 2000 Antwerpen
• 2 oktober tot 31 december 2021
LITERAIRE EN GRAFISCHE CREATIE
Lijsternest / Openbare Bibliotheek Kortrijk / Letterzetter
In 2021 is het 150 jaar geleden dat Stijn Streuvels geboren werd. Naar aanleiding hiervan zet Openbare Bibliotheek Kortrijk vanuit het project Letterzetter en in coproductie met het Lijsternest een project op met jonge woordkunstenaars en illustratoren. Het werkt met de kunstenaars toe naar een publicatie (presentatie 27 november, Kortrijk) en een kleine, reizende expositie.
Met dit project willen we jonge kunstenaars een belangrijke podium, development- en Publicatiekans bieden. Schrijfster Anneleen Van Offel, de Letterzetter (stadsdichter) van Kortrijk tot 2022, begeleidt het volledige proces. Ze debuteerde in 2020 met ‘Hier is alles veilig’ bij Uitgeverij Lebowski. Binnen het traject werken de organisaties vanuit twee sporen. Een literair en een grafisch spoor. Voor de ontwikkeling van elk spoor werkt de organisatie samen met een ambassadeur, nl. illustrator Gerda Dendooven voor het grafische spoor en journalist Joost Devriesere voor het literaire spoor.
De jonge schrijvers zullen zich laten inspireren door Streuvels’ oeuvre om één nieuwe tekst (proza/poëzie/slam) te schrijven waarin het werk van Streuvels weerkaatst. Daarnaast schrijven ze ook één essayistische tekst over de figuur, de persoon, het karakter van Stijn Streuvels. De publicatie wordt geïllustreerd door acht jonge talentvolle illustratoren. De deelnemers van het traject werden zowel binnen als buiten het Collectief van de Letterzetter geselecteerd.
Deelnemende auteurs: Hans Depelchin, Loeke Vanhoutteghem, Joke De Kerpel, Martijn Verhelst, Salma Nachi, Alice Spinoy en Laura Nollet.
Deelnemende illustratoren: Toon Delanote, Klaas De Baere, Willem Moreel, Larissa Viaene, Flore Deman, Lara Jakoba Breine, Shanna Coppens en Xavier Truant
Praktisch
• Voorstelling publicatie: zaterdag 27 november (Kortrijk)
• Rondreizende expo: December 2021 – December 2022 (Bibliotheken Zuid-West-Vlaanderen)
Meer info
Thomas.jacques@vlaanderen.be (Coördinator Het Lijsternest), Vincent.coomans@kortrijk.be (projectcoördinator Letterzetter, Openbare Bibliotheek Kortrijk)
Streuvels. De virtuoze taalkronkelaar
PERFORMANCE
gemeentes Anzegem / Avelgem / Kortrijk / Lijsternest / Streuvelsgenootschap / erfgoed zuidwest
Een multidisciplinaire evocatie schetst het leven van de beroemde schrijver, van prille jeugd tot maturiteit. Een verteller kruipt in de huid van de auteur en laat tal van personages uit het rijke oeuvre van de literator theatraal tot leven komen. Zo treden figuren uit ‘Het leven en de dood in de ast’ in dialoog met ‘Alma met de vlassen haren’, en brengt ‘Mira’ naast ‘Jan Vindeveugel’ een ode aan het Vlaamse landleven.
Een kleine groep bevlogen acteurs brengt het universum van Streuvels tot leven in een bedwelmende mix van livemuziek, beklijvende videoprojecties van het jongerencollectief Spacemakers (JH Krak Avelgem) en bezwerende choreografieën van Ariadne-Eureka (Anzegem).
De evocatie speelt in oktober 2021 in 3 verschillende gemeenten die onlosmakelijk verbonden zijn met de levenswandel van Stijn Streuvels. De voorstelling gaat in première in Heule, waar hij 150 jaar geleden geboren werd. Daarna zijn er nog voorstellingen in Avelgem, het dorp waar hij 18 jaar als bakker werkte, en Anzegem, waar hij in het landelijke Ingooigem zijn Lijsternest als schrijverslocatie had.
• Regie: Ludwig Poignie
• Acteurs: Stefaan Demerie / Ronny Vanmaercke / Joy Vanmaercke / Filip Santens / Carlos Decock / Ilse Naessens / Ann Dubuquoy / Dieter Santy/ Claudine Heyse
• Muziek: Gilles Vandenabeele – accordeonist
• Dans: Ariadne-Eureka onder leiding van Linda Demeulemeester
• Visuals: Spacemakers Avelgem
• Techniek: Frederic Vercaemst
Praktisch
• 15 oktober 2021 – OC De Vonke (Heule) / Tickets
• 22 oktober 2021 – OC De Vonke (Heule) / Tickets
• 16 oktober 2021 – De Stringe (Anzegem) / Tickets
• 17 oktober 2021 – Spikkerelle (Avelgem) / Tickets
4. Streuvels en de stad
STADSWANDELING
Stad Kortrijk
’t Perelke was het stamcafé van Stijn Streuvels in Kortrijk. Toepasselijk, want heel wat literaire pareltjes vonden hun oorsprong tussen pot en pint, tijdens de Kortrijkse kronkelingen van Streuvels. In deze geanimeerde wandeling krijg je een aantal van die pareltjes voorgeschoteld. 11 pleisterplekken herinneren aan elf indrukken die de auteur opdeed. Via de ErfgoedApp hoor je fragmenten voorlezen en ga je zelf op zoek naar het onvermoede erfgoed van Stijn Streuvels. Bij elke plek hoort een taalperelke en een denkvraag of opdracht. Een pakkend vermaak voor schattenjager, speurneus, letterdief of pennenridder.
Praktisch
• Vanaf 1 oktober 2021
• Download de ErfgoedApp en zoek de toepassing in de omgeving van de Onze-Lieve-Vrouwekerk (Deken Zegerplein)
• Of scan de QR code (vanaf 1 oktober)
5. Colloquium 150 jaar Stijn Streuvels
COLLOQUIUM
Stijn Streuvelsgenootschap / Kulak. 150 jaar Stijn Streuvels. Een internationale auteur met universele thema’s. In werken als ‘Langs de wegen’, ‘De oogst’, ‘De vlaschaard’, ‘Prutske’, ‘De blijde dag’, ‘Het leven en de dood in den ast’ en ‘De teleurgang van den Waterhoek’ behandelt Streuvels universele thema’s als de macht van het (nood)lot, de zin van leven en dood, het generatieconflict, de ontwikkeling van het kind, de opvoeding … En dit in een majestueuze, expressieve taal. In de literaire uitwerking van deze thema’s toont Streuvels zich een auteur van wereldniveau. 150 jaar na zijn geboorte brengt het Stijn Streuvelsgenootschap een boeiend colloquium.
Programma
• Jacqueline Bel (Vrije Universiteit Amsterdam): Streuvels in context. Van Dostojevski tot Van Deyssel.
• Anneloek Scholten (Radboud universiteit Nijmegen): ‘Boerendeernen van ’t vlaamsche ras’?: Universeel-agrarische vrouwelijke schoonheid in de vroege werken van Streuvels.
• Philip Vermoortel: Een reus tussen de reuzen.
• Toon Vandevelde: Zingeving bij Streuvels.
• Karel Platteau: Streuvels’ expressief taalgebruik.
• Chris Ceustermans: Emmanuel de Bom en Stijn Streuvels: tegenpolen die elkaar levenslang bevruchten.
Praktisch
• 22 oktober 2021 / van 11u tot 16u (onthaal vanaf 10u30)
• KU Leuven Campus Kulak (Stijn Streuvels-aula), Etienne Sabbelaan 53, Kortrijk
• Inschrijven online voor 13 oktober 2021 via https://puc.kuleuven.be/nl/opleiding/colloquium_stijn_streuvels-xdojwgd7yyga3bpz
• Deelnameprijs: 12 euro
Partners
Met de financiële steun van de KANTL en i.s.m. Erfgoed Zuidwest, Faculteit Letteren Campus Kulak Kortrijk, Erfgoedplatform Kortrijk en Stedelijke Musea.
6. Begeleide wandel- en fietstochten 150 jaar Streuvels
WANDELINGEN & FIETSTOCHTEN
Stadslandschap Leie en Schelde / Gidsenplus
In het kader van de viering van 150 jaar Stijn Streuvels organiseert het Stadlandschap Leie en Schelde samen met Gidsenplus 3 boeiende fietstochten en 3 wandeltochten rond de figuur van Stijn Streuvels. Professionele gidsen van Gidsenplusnemen je mee in het Land van Streuvels en laten je kennis maken met het mooie Streuvelslandschap overgoten met een saus uit de pen en het hoofd van de meester zelf. Telkens maximum 20 deelnemers per tocht! Inschrijven is gratis maar wel noodzakelijk.
Zondag 19 september
Fietstocht – Langs de wegen (25 à 30 km)
• Een tocht langs mooie landschappen, rustig en stil, maar vol afwisseling. Tijdens deze tocht is de schrijver en de mens nooit ver weg.
• 14u aan het Lijsternest, Stijn Streuvelsstraat 25, 8570 Ingooigem
• Inschrijven: https://w-vl.adpro.be/inschrijving.php?o=ga_res&i=220210788
Vertelwandeling – Van het Lijsternest naar Landergem ast en terug (8 km)
• Verhalen van Streuvels in het landschap.
• 14u aan het Lijsternest, Stijn Streuvelsstraat 25, 8570 Ingooigem
• Inschrijven: https://w-vl.adpro.be/inschrijving.php?o=ga_res&i=220210790
Zondag 26 september
Fietstocht – In het wiel van Streuvels tijdens de 1e Wereldoorlog (30 km)
• 14u aan het Lijsternest, Stijn Streuvelsstraat 25, 8570 Ingooigem
• Inschrijven: https://w-vl.adpro.be/inschrijving.php?o=ga_res&i=220210791
Wandeling – Rond Tiegemberg in de voetsporen van de schrijver-landman (7km)
• Wandeling met streekverteller
• 14u aan het Lijsternest, Stijn Streuvelsstraat 25, 8570 Ingooigem.
• Inschrijven: https://w-vl.adpro.be/inschrijving.php?o=ga_res&i=220210794
Zondag 3 oktober
Fietstocht – Door Streuvels’ verassend groene paradijs (25 à 30 km)
• Fietstocht onder leiding van een ervaren fietsgids
• 14u aan het Lijsternest, Stijn Streuvelsstraat 25, 8570 Ingooigem.
• Inschrijven: https://w-vl.adpro.be/inschrijving.php?o=ga_res&i=220210796
Beleefwandeling – Aan de hand van Streuvels (7 km)
• Ontdek het glooiende “Streuvelse” landschap door het oog en met het oor van de auteur. Een streekverteller en een acteur verwennen je tijdens deze wandeling.
• 14u aan het Lijsternest, Stijn Streuvelsstraat 25, 8570 Ingooigem.
• Inschrijven: https://w-vl.adpro.be/inschrijving.php?o=ga_res&i=220210799
7. Streuvelen door Heule
WANDELING
Confrérie De Griffioen / Langs d’Heuleboorden / Stad Kortrijk
Stijn Streuvels werd 150 jaar geleden geboren in Heule. Hij zou er blijven wonen tot 1887. De Confrérie De Griffioen evoceert met een multimediale wandeling (tekst, beeld en audio) het Heule van 1880. De haltes langsheen het parcours zijn gebaseerd op drie verhaallijnen die elkaar kruisen: de jeugdherinneringen van Streuvels, de spraakmakende ‘Moorderij van Heule’ die in 1880 in het dorp voor veel ophef zorgde, en een aantal sappige anekdotes uit de politieverslagen van de gemeente Heule in die periode. De themawandeling bestaat uit een lus van zowat 7,5 km met start en aankomst op Heuleplaats. Langsheen het parcours zijn audiofragmenten te horen ingesproken in het Muziekcentrum Track door een 20-tal bekende Heulenaars. Achter tal van vensters langs de route zijn er sappige quotes uit het oeuvre van Streuvels te lezen.
Streuvelen door Heule is nog te beleven via de ErfgoedApp tot 31 oktober 2021.
Praktisch
• Nog tot 31 oktober 2021
• De wandeling maakt gebruik van de ErfgoedApp (te downloaden via Playstore)
• Start: Heuleplaats, 8501 Heule
• Meer info www.facebook.com/groups/confreriedegriffioen
8. 150 jaar Streuvels. Venster op de wereld
CO-CREATIE
Stijn Streuvelsgenootschap / Lijsternest / zuidwest / Bolwerk / Muziekcentrum Track / De Stroate / Wilde Westen / Stadslandschap Leie-Schelde / Stad Kortrijk / gemeentes Anzegem & Avelgem + nog veel meer partners
150 jaar na zijn geboorte wil het Stijn Streuvelsgenootschap in het landschap van Zuid-West-Vlaanderen vijf tijdelijke vensters creëren die Stijn Streuvels’ kijk op landschap en mensheid confronteren met onze hedendaagse blik.
Streuvels peilde in een kleurrijke en beeldende taal naar de zin van het leven en behandelde universele thema’s als natuurbehoud, vakmanschap, migratie en psychologisch kwetsbaarheid. Deze veelzijdigheid biedt een schat aan aanknopingspunten om zijn werk naar een hedendaagse context te hertalen. Het is de bedoeling een tiental ambassadeurs uit de natuur-, jeugd-, zorg- en kunstensector medezeggenschap te geven over de inplanting, vormgeving en invulling van vijf vensterplekken. De Kortrijkse vzw Bolwerk begeleidt het co-creatietraject waarbij naar een gepast ontwerp en sprekende locaties op zoek wordt gegaan. Daarnaast geven het Muziekcentrum Track, De Stroate en Wilde Westen 5 muzikanten de opdracht elk venster van een passende soundtrack te voorzien. De Streuvelsvensters zullen in de lente van 2022 op 5 plekken in de regio worden geïnstalleerd en van een bont programma aan workshops, activiteiten en performances worden voorzien. Het worden zo echte vrijplaatsen die culturele en niet-culturele actoren uitnodigen om met de taal en universele thema’s van Streuvels aan de slag te gaan.
Thema’s
Natuur(behoud) / migratie / psychologische kwetsbaarheid / vakmanschap / taal
Ambassadeurs
Natuurpunt / Refu Interim / FMDO / De Mare / Stedelijke Kunstacademie Waregem
Praktisch
• Op 5 buitenlocaties in Zuid-West-Vlaanderen (nog te bepalen)
• Nog uit te werken programmatie: eind april – begin mei 2022
• De hele zomer 2022 lang
Bekijk het volledige programma op www.150jaarstreuvels.be