Schenking archief van bouwonderneming/restauratiewerken Gustave Vandendorpe aan Brugse Stadsarchief
Gisteren was er de schenking van het archief van bouwonderneming / restauratiewerken Gustave Vandendorpe aan het Brugse Stadsarchief (Schenking aan de Stad Brugge). De officiële schenking aan het Stadsarchief ging gisterenmiddag door in het bedrijfsgebouw van wijlen Gustave Vandendorpe (1931-2005) in de Kartuizersstraat 50 in Sint-Kruis/Brugge
Wie was Gustave Vandendorpe ?
Gustave werd geboren op 30 augustus 1931 als oudste zoon van aannemer Camiel Vandendorpe. Camiel Vandendorpe had 3 kinderen: Gustave, Henriette en Arthur. Gustave en Arthur kozen beiden voor het aannemersvak; het “bouwvak”. Reeds aan het eind van de jaren ’40 werkte Gustave samen met z’n vader Camiel aan de bouw van huizen en voerden ze herstellingen uit. Een voorbeeld daarvan is het gerechtshof op de Burg te Brugge.
In 1956 huwde Gustave met Cecile Schaeverbeke en vestigden zij zich in de Marcus Laurinstraat te Sint-Kruis. Gustave en Cecile zijn de ouders van Karel, Francis en Sabine Vandendorpe.
Aan de achterzijde van het huis (in de Kartuizersstraat) bouwde Gustave in 1964 een grote loods voor z’n bedrijfsactiviteiten. Gustave begon zich in de jaren zestig meer en meer te specialiseren in de restauratie van historische gebouwen, waaronder veel kerken en kerktorens.
Om er maar enkele te noemen : De Sint-Annakerk te Brugge, de kerkramen van de Sint-Salvatorskathedraal, de luchtbogen van de OLV kerk, de Sint-Petrus en Pauluskerk te Oostende, de kerken van Markegem en Zwevezele, de St.Michielskerk te Roeselare en de Romaanse toren in Dudzele. In het Centrum van Brugge citeren we als belangrijkste werken :
• De Halletoren met de Hallezalen.
• De Proostdij op de Burg.
• De luchtbogen van de OLV kerk.
• De gevels aan de reiekant van het Oud St-Janshospitaal.
• Het Paradijsportaal van de OLV Kerk
• De godshuizen in de Kreupelenstraat en de Kanmakersstraat.
Het belang van een archief
Bij iedere restauratie hoorde heel wat administratieve informatie die nauwkeuring werd bijgehouden door de aannemer. Informatie van vóór de werken, tijdens de werken en bij de oplevering (afwerkingsstaat na de werken). Het archief van het aannemersbedrijf Gustave Vandendorpe bevat bouwplannen (waaronder die van het volledige Belfort en de Hallezalen), lastenboeken, foto’s van de situatie voor, tijdens en na de restauratie, geschiedkundige documentatie en persartikels van voor, tijdens en na de werken. Daarnaast werd ook de belangrijkste briefwisseling bewaard aangaande leveranciers van steensoorten, balken, beeldhouwers en houtconservering. Ook de correspondentie met het Stadsbestuur en de dienst monumenten aangaande bijkomende werken of aanpassingen en/ of suggesties van Stadsbestuur of aannemer zijn per uitgevoerd werk mede opgenomen in het archief. Eigenlijk is het van groot belang dat alle informatie, documenten van tijdens de restauratie worden bijgehouden, ook al is de aannemer die werken uitvoert daartoe niet verplicht deze na de restauratie te bewaren. Alle documentatie verzameld tijdens de restauratie van een historisch gebouw zou eigenlijk moeten worden overgedragen aan het stadsarchief wanneer de werken worden opgeleverd. Het levert een schat aan informatie en documentatie voor de toekomst om te gebruiken bij later uit te voeren werken of restauratie van het betreffende monument.
In 1969 begon het bedrijf “Gustave Vandendorpe” met de restauratie van het Belfort en de Hallegebouwen op de Markt. De werken hebben bijna 6 jaar geduurd. Nadien in 1981 werd ook nog het dakgebinte (dakspanten en moerbalken) van de hallezalen onder handen genomen.
Gustave was bezorgd om de Halletoren. Hij kende het gebouw bijna van buiten en hij was er veel mee bezig. Hij zocht documentatie op en verdiepte zich in de gebruikte materialen.
De Halletoren staat scheef en kan nog meer overhellen in de toekomst ?
In 1984 gaf Burgemeester Frank Van Acker de opdracht om op de binnenkoer een extra trap te bouwen om de evacuatie en veiligheid bij evenementen in de Hallezalen te garanderen. Dit leidde tot heel wat “gebakkelei” tussen het stadsbestuur (ook onderling) en de dienst monumenten. Gustave was bij het krijgen van de opdracht ook niet zo happig om deze trap te bouwen daar dit een meerbelasting betekende op de grond voor het deel waar de trap moest worden gebouwd. Ons vader was bezorgd omwille van de extra druk op de grond die zou ontstaan daar in de hoek waar de Halletoren overhelt naar de Wollestraat.
Gustave was bang dat die extra belasting mogelijks de Halletoren die reeds scheef stond op termijn nog meer zou laten overhellen richting Wollestraat. (de Halletoren helt ongeveer 87 cm over naar de Wollestraat en nog steeds kan niemand voorspellen of de toren in de loop der toekomst nog meer schuin zal komen te staan. Reeds in 1528 en 1554 verstevigde men de hoeken van de toren).
Burgemeester Frank Van Acker heeft dan ook de verantwoordelijkheid voor het bouwen van die bewuste trap (die er nu nog staat) volledig op zich moeten nemen. Het Belfort beschikt nog steeds over een zogenaamde “Noodklok” ook de Triomfklok genaamd. Het was ook Gustave Vandendorpe die tijdens de restauratie opmerkte dat bij het luiden van de Triomfklok door trillingen stenen kwamen los te zitten. Vader schreef een brief naar het stadsbestuur en tot na de restauratie werd de Triomfklok niet meer geluid.
Als het niet mooi is moeten jullie niet betalen
En zo is er ook het “Paradijsportaal” aan de Onze Lieve Vrouwekerk. Dit aanbouwtje tegen de zijkant van de kerk bleek tijdens de restauratie in een zeer bouwvallige staat te verkeren. Het stadsbestuur vatte zelfs het plan op om het Paradijsportaal als ruïne te laten klasseren ! Dat kon Gustave niet laten gebeuren. Hij beschouwde het als een schande om “een monument voor altijd verloren te laten gaan”. Hij heeft dan ook de verdere restauratie op zich genomen, in overleg met de opdrachtgever (Kerkfabriek en dienst monumenten) “Als het niet mooi en correct gerestaureerd is moeten jullie niet betalen” .
Bij iedere restauratie werden bouwstenen gerecupereerd en opgeslagen in de loods van de onderneming “Gustave Vandendorpe” om ooit eens herbruikt te worden wanneer de benodigde bouwelementen niet meer verkrijgbaar waren op de bouwmarkt. Liefde voor het vak (in het Brugs de STIEL genoemd) , het gebruik van de juiste materialen en technieken waren de normen die Gustave Vandendorpe hoog in het vaandel voerde. Het werk moest perfect uitgevoerd worden; half werk bestond niet. Zo werd bijvoorbeeld het Paradijsportaal gerestaureerd met Balegemse steen die werd gerecupereerd uit de verbouwing van de Sint-Aldegondiskerk in Zwevezele.
Gustave Vandendorpe ging met pensioen in 1991 maar bleef de Brugse restauratiewereld van nabij volgen. Geregeld werd bij vader advies ingewonnen wanneer een nieuwe restauratie zich aandiende. Gustave Vandendorpe overleed op 24 juni 2005
Het archief van de werken van de bouwonderneming “Gustave Vandendorpe” wordt overgedragen aan het stadsarchief waar het volledig zal worden gedigitaliseerd. Schepen van Cultuur Nico Blontrock: “Na de bewaargeving van het archief van Club Brugge is dit de tweede prestigieuze schenking op korte tijd die ons Stadsarchief mag ontvangen. Ik zie hierin nogmaals een bewijs dat we bij Stad Brugge een archief hebben dat op topniveau staat, waar materialen in perfecte omstandigheden bewaard kunnen worden voor het nageslacht. Zeker in een historische cultuurstad als Brugge is dit essentieel, het is dan ook mijn ambitie om de werking van het Stadsarchief de komende jaren nog verder te versterken.”
Burgemeester Dirk De fauw: “De schenking van de familie Vandendorpe is bijzonder waardevol voor ons en voor het Stadsarchief, want het bevat materiaal dat een deel van de rijke geschiedenis van onze stad beslaat. Zowel de plannen als de documenten zijn uitstekend gedetailleerd en bieden onze stadsdiensten een schat aan informatie als er werkzaamheden in een bepaald gebouw moeten worden uitgevoerd. We zullen de schenking met veel zorg behandelen en bewaren. In naam van het Brugse stadsbestuur bedank ik alvast de familie Vandendorpe.”