Amateurhistoricus van de Gullegemse heemkring vindt graf van soldaat

Het begon met Gent-Wevelgem. Met een koers die zich door de Vlaamse velden slingert grijpt de koersorganisatie van Gent Wevelgem de kans om in 2015 haar steentje bij te dragen aan de 100-jarige herdenking van de ‘Groote Oorlog’. De koersorganisatie geeft niet alleen de wedstrijd Gent-Wevelgem de subtitel ‘In Flanders Fields’ mee, ze wil ook iedere koerseditie een WO1-verhaal brengen om de slachtoffers en helden te blijven herinneren en eren. Het zou niet zomaar een willekeurig WO1-verhaal worden, maar een verhaal dat gelinkt kan worden aan minstens één van de drie deelgemeenten van Wevelgem, de Eerste Wereldoorlog en een gastland. Voor de 2020-editie van Gent-Wevelgem wordt voor gastland Canada gekozen. De koersorganisatie, op zoek naar een passend verhaal, komt bij de amateurhistoricus Bart Seynaeve van de Gullegemse heemkring De Meiboom terecht. Hij pent het levensverhaal van de Gullegemse Firmin Delplancke neer. Firmin emigreert van Gullegem naar Canada in 1914 en meldt zich in 1915 als vrijwilliger bij het Canadese leger. Firmin raakt in 1916 in Engeland tijdens zijn opleiding gewond en wordt gehospitaliseerd. Niet veel later trouwt hij met ‘zijn’ verpleegster. De wittebroodsweken zijn amper voorbij of Firmin wordt naar het front in Vlaanderen gestuurd. Hij sneuvelt nabij Passendale in november 1917. Door de Corona-perikelen wordt Gent-Wevelgem 2020 uitgesteld van maart tot oktober en werd zonder publiek en zonder Canadese delegaties gereden. Het eerbetoon aan de Canadezen wordt uitgesteld tot in 2021. Hobby-historicus Bart Seynaeve schrijft voor de GW 2021-editie een nieuw verhaal over de vergeten Arthur Vanhoute, een 28-jarige Wevelgemnaar die naar Canada uitweek. Arthur meldde zich tijdens WO1 als vrijwilliger bij het Canadese leger, sterft in 1916 en, wordt voor meer dan 100 jaar vergeten… tot in 2021…
Arthur Vanhoute (1882-1916) uit Wevelgem.
De 28-jarige en ongehuwde Arthur Vanhoute emigreert in 1910 naar Canada. Hij werd aangemoedigd door familieleden die al eerder naar Canada waren afgereisd. Na een kort verblijf in de provincie Manitoba besluit hij zijn geluk in het westen van Canada te zoeken. Na een paar jaar van omzwervingen door Canada komt hij eind 1915 berooid, werkloos en zonder vaste verblijfplaats in Vancouver terecht. Hij meldt er zich als vrijwilliger bij het C.E.F., het Canadese leger. Vermoedelijk zocht hij in het leger een onderkomen en een betaalde job. Hij zou als soldaat immers 1,10 dollar per dag verdienen, en kost en inwonen krijgen. En misschien zou hij als soldaat in Canada kunnen blijven, of was de oorlog in Europa al voorbij tegen het eind van zijn militaire opleiding. Misschien zocht de berooide Arthur een mogelijkheid om via het Canadese leger naar België te kunnen afreizen.

Hij wordt op 1 januari 1916 als Arthur Vanhautte bij het 158th Battalion CEF ingelijfd en naar het opleidingskamp in Vernon (provincie British Colombia) doorgestuurd. Maar ook als soldaat kent Arthur geen voorspoed. In april 1916 wordt de zieke Arthur, nog steeds in opleiding in Canada, in een militair ziekenhuis opgenomen voor het verwijderen van een kwaadaardige en pijnlijke tumor in zijn rechterborst. De operatie bracht echter geen soelaas: de gezondheid van de door kanker getergde Arthur gaat zienderogen achteruit. In september 1916 was zijn conditie zo slecht dat ze als hopeloos wordt omschreven in zijn dossier. De medische dienst van het leger kon aantonen dat Arthur al kanker had voor hij in dienst trad en dat er geen oorzakelijk verband is tussen de militaire opleiding en zijn verslechterde medisch toestand. De legerleiding ontslaat (dumpt is een betere omschrijving) de zieke Arthur.

Arthur, soldaat af en aan zijn lot overgelaten, keert terug naar Vancouver waar hij tijdelijk onderdak vindt bij een Belgische familie. Twee maanden later, op 21 november 1916, sterft Arthur arm en eenzaam in het lokale ziekenhuis. Zijn ouders die in het door de Duitsers bezette Wevelgem wonen, kunnen door de oorlogsomstandigheden niet op de hoogte gebracht worden van zijn overlijden. Zij zouden pas in 1919 vernemen dat hun zoon overleden is.
Arthurs graf gaat verloren

Arthur wordt in Vancouver begraven. De teraardebestelling wordt door een Canadese liefdadigheidsinstelling geregeld en betaald. Er is in Canada niemand die omkijkt naar het graf van Arthur. Niemand die het graf onderhoudt, laat staan er bloemen, een zerk of een andere blijvende herinnering op plaatst. Het graf verdwijnt visueel langzaam.
Mede door een administratieve fout gaat het graf volledig verloren. Het document (uit 1916) met daarop zijn naam en grafnummer wordt verkeerd geklasseerd in de archieven en wordt daardoor onvindbaar in het enorme archief. De stadsdienst die instaat voor de uitbating van de begraafplaats kan niet meer achterhalen wie daar begraven ligt en Arthur wordt in Canada totaal vergeten.
Arthurs graf wordt teruggevonden
Maar 105 jaar na de dood van Arthur wordt zijn graf teruggevonden. Na een intensieve zoektocht ontdekt amateurhistoricus Bart Seynaeve van de Gullegemse heemkring in het 145.000 bestanden tellend archief van Mountain View Cemetery een document dat geklasseerd is als “Haute, Archie Van-“. Het document bevatte informatie over de begrafenis van de persoon Achiel Vanhautte. En dat bleek na verder onderzoek over ‘onze’ Arthur Vanhoute te gaan (zie kader ‘De man met de vele namen). Volgens de ontdekte informatie werd Arthur in november 1916 begraven in een militair perk, in het graf met referentie Jones-44.6.09.

De Commonwealth War Graves Commission (CWGC), verantwoordelijk voor het militaire perk op Mountain View, liet weten dat ze geen informatie had over wie in het graf met referentie Jones 44.6.09 begraven lag, en dat ze het graf eerder toevallig onderhoudt omdat het binnen een militair perk ligt. Na zijn ontdekking stuurt Bart Seynaeve zijn Canadese collega amateurhistoricus Mike Harisson uit Vancouver op pad om het graf te zoeken en er een foto van te maken. Het graf bleek niet meer dan een lapje grond te zijn, netjes geharkt en onkruidvrij gehouden in opdracht van de CWGC. Verder was er niets dat erop wees dat daar iemand, laat staan Arthur Vanhoute, begraven lag. Dat Arthur Vanhoute een graf zonder zerk had, en het feit dat hij aan kanker overleed, raakt bij Bart Seynaeve een gevoelige snaar. Bart verzamelt alle gegevens over Arthur en contacteert het Last Post Fund, een Canadese non-profit organisatie die nauw samenwerkt met de overheidsinstelling Veterans Affairs Canada. Een van de taken van het Last Post Fund (Montreal) is het plaatsen van een grafsteen in militaire stijl op vergeten veteranengraven.

Het Last Post Fund laat na enige tijd weten dat het Vanhoute-dossier goedgekeurd is en dat er een zerk op het graf zal komen. De kosten voor de steen en plaatsing ervan zullen volledig door de Canadese liefdadigheidsinstelling gedragen worden. Het Last Post Fund vraagt Bart de bestelbon voor de steen te ondertekenen en terug te sturen.
Barts plannen om naar Vancouver te vliegen om de grafsteen tijdens een korte herdenking in Vancouver in te huldigen werden door Covid 19 tenietgedaan. Niet-essentiële reizen waren niet toegestaan. Samenkomen met meerdere personen aan het graf was ook uitgesloten. In januari 2021 werd de steen op het graf geplaatst, in alle rust en stilte, geen vrienden, geen familie…. 105 jaar na zijn overlijden heeft de Wevelgemnaar Arthur Vanhoute, veteraan van het Canadese leger, gekregen waar hij recht op heeft: een waardig graf, maar vooral voor eeuwig herdacht worden

Foto’s Wayne Worden